อากาศหนาว เกิดจากหลายปัจจัยทางธรรมชาติที่เกี่ยวข้องกับ ตำแหน่งของโลก การไหลเวียนของอากาศ และสภาพภูมิประเทศ ครับ แต่ทำไมอากาศมันถึงร้อนและหนาวได้ ไปดูกันครับ
สาเหตุหลักที่ทำให้อากาศหนาว
การเอียงของแกนโลกและฤดูกาล
- โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ในลักษณะเอียง ทำให้บางช่วงของปี บริเวณหนึ่งของโลกจะได้รับแสงแดดน้อยลง
- ในช่วงฤดูหนาว (เช่น ธันวาคม–กุมภาพันธ์ในซีกโลกเหนือ) ดวงอาทิตย์จะอยู่ในมุมต่ำ ทำให้แสงแดดอ่อนและความร้อนลดลง → อุณหภูมิลดลง
ลมหนาวจากแหล่งอากาศเย็น
- กระแสลมจากจีน มองโกเลีย หรือไซบีเรียจะพัดอากาศเย็นแห้งลงมาทางตอนใต้ ซึ่งรวมถึงประเทศไทย
- เมื่อลมหนาวพัดมาปะทะกับอากาศที่อุ่นกว่า ทำให้อุณหภูมิลดลงรวดเร็ว
ความกดอากาศสูง (High Pressure System)
- มวลอากาศเย็นมีความหนาแน่นมากกว่ามวลอากาศร้อน จึงกดตัวลงใกล้พื้นดิน → ทำให้พื้นเย็นเร็วและอุณหภูมิลดลงโดยเฉพาะตอนกลางคืน
- ส่งผลให้ท้องฟ้าโปร่ง อากาศแห้ง และหนาวจัดในบางพื้นที่
ภูมิประเทศ
- บริเวณที่สูง เช่น ดอย ภูเขา หรือพื้นที่ราบสูง จะมีอุณหภูมิต่ำกว่าบริเวณที่ราบ
- อากาศเบาบางในที่สูงทำให้ความร้อนถ่ายเทออกได้เร็ว จึงหนาวมากในเวลากลางคืน
การแผ่รังสีความร้อนตอนกลางคืน
- ตอนกลางคืนพื้นดินแผ่รังสีความร้อนออกสู่อวกาศ หากไม่มีเมฆปกคลุม อากาศจะเย็นลงเร็วมาก ทำให้รู้สึกหนาวจัด
ทำไมบางปีถึงอากาศหนาวมาก บางปีหนาวน้อย?
อาจมีปัจจัยอื่นที่เสริมเข้ามา เช่น
- ปรากฏการณ์เอลนีโญ / ลานีญา (El Niño / La Niña) ที่ส่งผลต่อสภาพอากาศโลก
- การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (Climate Change)
- ปริมาณเมฆ ฝน และความชื้นในอากาศแต่ละปีแตกต่างกัน
ต้นกำเนิดของอากาศหนาวและร้อนมาจากไหน?
- การเคลื่อนที่ของโลกและการเอียงของแกนโลก
โลกหมุนรอบดวงอาทิตย์ในลักษณะวงรี และแกนโลกมีการเอียง (ประมาณ 23.5 องศา) ซึ่งทำให้การกระจายแสงแดดไม่เท่ากันตลอดทั้งปี การเอียงของแกนโลกทำให้แต่ละภูมิภาครับแสงแดดในมุมที่แตกต่างกันในแต่ละฤดูกาล
- ฤดูร้อน: เมื่อพื้นที่หนึ่งในโลก (เช่น ซีกโลกเหนือในช่วงเดือนมิถุนายน–สิงหาคม) อยู่ในตำแหน่งที่ใกล้ดวงอาทิตย์ที่สุด จะได้รับแสงแดดมากขึ้น ทำให้มีอุณหภูมิสูง (ร้อน)
- ฤดูหนาว: เมื่อซีกโลกตรงข้ามอยู่ห่างจากดวงอาทิตย์มากขึ้น แสงแดดจะมีมุมต่ำและกระจายตัวกว้างขึ้น จึงทำให้ร้อนน้อยลงและอุณหภูมิลดลง (หนาว)
- การกระจายความร้อนจากดวงอาทิตย์
ดวงอาทิตย์เป็นแหล่งพลังงานหลักที่ทำให้อากาศมีความร้อน การกระจายพลังงานจากดวงอาทิตย์กระทำผ่านกระบวนการต่าง ๆ เช่น:
- การแผ่รังสี (Radiation): ดวงอาทิตย์ปล่อยพลังงานในรูปแบบของแสงและความร้อน ซึ่งเดินทางผ่านอวกาศมายังโลก
- การดูดซับและสะท้อน: ผิวโลกและมหาสมุทรจะดูดซับพลังงานแสงและความร้อนส่วนหนึ่ง ในขณะที่ส่วนที่เหลือจะสะท้อนกลับสู่บรรยากาศหรือสู่อวกาศ
การสะสมพลังงานจากแสงแดดและกระบวนการสะท้อน-ดูดซับเหล่านี้เป็นสาเหตุหลักที่ทำให้บางพื้นที่ร้อนในฤดูร้อน และเย็นในฤดูหนาว
- การเคลื่อนที่ของมวลอากาศ (Wind and Air Circulation)
มวลอากาศที่มีอุณหภูมิแตกต่างกันสามารถเคลื่อนที่จากพื้นที่ที่มีอากาศเย็นไปยังพื้นที่ที่มีอากาศร้อน และในทางกลับกัน ซึ่งเรียกกระบวนการนี้ว่า การหมุนเวียนของบรรยากาศ (Atmospheric Circulation) โดยการเคลื่อนที่ของอากาศในชั้นบรรยากาศจะทำให้:
- ลมหนาว: เมื่อมวลอากาศจากบริเวณที่เย็น เช่น ซีกโลกเหนือ (ไซบีเรีย) เคลื่อนตัวลงมาทางใต้ ก็จะทำให้พื้นที่ที่รับมวลอากาศนั้นเย็นลง
- ลมร้อน: เมื่อมวลอากาศร้อนจากพื้นที่เขตร้อนเคลื่อนตัวขึ้นไปยังพื้นที่ที่หนาวกว่า ก็จะทำให้อากาศในพื้นที่นั้นมีอุณหภูมิสูงขึ้น
- การก่อตัวของเมฆและระบบความกดอากาศ
การเปลี่ยนแปลงของอากาศเกิดจากการเปลี่ยนแปลงความกดอากาศที่เกิดขึ้นจากการเคลื่อนที่ของมวลอากาศ:
- ความกดอากาศสูง: มวลอากาศเย็นมีความหนาแน่นสูง จะกดทับทำให้พื้นผิวเย็นลง และมักจะทำให้ท้องฟ้าโปร่ง และอากาศเย็น
- ความกดอากาศต่ำ: มวลอากาศร้อนจะมีความหนาแน่นต่ำ ทำให้เกิดพายุฝนและอากาศร้อน
- ภูมิประเทศและสภาพท้องถิ่น
ภูมิประเทศ เช่น ภูเขา ทะเล หรือพื้นที่ราบสูง จะมีผลต่อการกระจายความร้อนและอากาศ:
- พื้นที่ ภูเขาสูง มักจะเย็นกว่า เพราะความร้อนจะกระจายออกจากพื้นผิวได้เร็วในที่สูง
- พื้นที่ ทะเล หรือ มหาสมุทร จะเย็นช้ากว่าในการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิเมื่อเปรียบเทียบกับพื้นดิน เนื่องจากน้ำมีคุณสมบัติในการดูดซับและเก็บความร้อนได้ดี
สรุป
อากาศร้อนและหนาวเกิดจากการกระจายพลังงานแสงอาทิตย์ที่ไม่เท่ากันทั่วโลก ซึ่งเกิดจากการ เอียงของแกนโลกและการหมุนรอบดวงอาทิตย์ ครับ
ใครไม่ชอบอากาศหนาวและร้อนก็นอนอยู่บ้านเปิดแอร์เล่นหวยไวสบายๆครับ